63 VIOLISTEN, 1 BELG éN KLAASJE VAN K3: DIT HEEFT DE KONINGIN ELISABETHWEDSTRIJD IN PETTO
63 violisten uit Kazachstan, Japan, China of Slovenië beginnen straks aan de eerste ronde van de Koningin Elisabethwedstrijd in Brussel. Vrijdag hebben ze al een nummertje getrokken om de volgorde van spelen te bepalen, en dat is meer dan een formaliteit. Iedereen wil zo laat in de week op het podium komen, omdat die prestatie mogelijk beter in het gehoor blijft hangen.
De enige Belgische kandidate, Pauline van der Rest, trok nummer 41 en speelt op donderdagavond. "Ik ben tevreden dat ik op het einde kan spelen en niet te laat 's avonds", vertelt ze aan Clara De Decker van Klara. Van extra stress omdat ze de enige landgenote is, heeft ze naar eigen zeggen niet zoveel last: "Ik probeer het te vergeten. Ik ben een violiste tussen zoveel anderen. Mijn nationaliteit heeft geen belang".
Hoe later in de week je speelt, hoe meer kans op winst?
Uiteraard verloopt alles neutraal - de jury geeft punten en die worden gewoon opgeteld - maar toch kan het tijdstip van spelen blijkbaar een rol spelen. Bij de laatste 20 edities heeft de winnaar 8 keer op de laatste finaledag gespeeld of gezongen. En was er daarentegen in die periode nooit een winnaar die op de eerste finaledag aan bod kwam.
En toch. Violisten Miriam Fried en Vadim Repin wonnen de wedstrijd respectievelijk in 1971 en 1989 en zij speelden wél altijd op maandag. Zij zitten in deze editie in de jury en voelen misschien extra mee met kandidaten die vroeg in de week moeten spelen.
Wat is de Koningin Elisabethwedstrijd?
We mogen rustig van een 'nationale trots' spreken: de Belgische Koningin Elisabethwedstrijd is een van de belangrijkste muziekwedstrijden ter wereld. Afwisselend voor piano, viool, cello en zang. De wedstrijd bestaat sinds 1937. Voor de virtuoze muzikanten is het een marathon die een maand kan duren, tenminste toch voor wie het tot in de finale schopt. De 'Olympische Spelen' van de muziek, lijkt het wel.
Wie speelt er mee?
290 violisten uit 21 landen hebben dit jaar een video ingestuurd, een recordaantal. Van hen zijn er 70 toegelaten tot de eerste ronde, 63 doen effectief mee. De genderbalans is netjes in evenwicht, met 33 vrouwen en 30 mannen. Allemaal zijn ze jonger dan 32, want dat is de leeftijdsgrens.
De meeste kandidaten komen uit de Verenigde Staten, China en Korea. Er zijn ook drie Russen en drie Oekraïners bij, die meestal in het buitenland studeren en werken. Opvallend: de muzikanten krijgen voor de duur van de wedstrijd gratis onderdak bij vrijwillige gastgezinnen.
Zijn er ook Belgen bij?
Eén Belgische violiste treedt in het strijdperk: de 19-jarige Pauline van der Rest. Ze speelt haar eerste ronde op donderdag 9 mei. Van der Rest, die viool speelt sinds haar 6e, studeerde in Namen en in Duitsland, aan de kunstuniversiteit van Folkwang en nu aan de Kronberg Academy. Ze kreeg les van Igor Tkatchouk, Boris Garlitsky en op dit moment van de Nederlandse violiste Janine Jansen. Pauline van der Rest is piepjong, maar ze heeft toch ook al flink wat wedstrijdervaring, in binnen- en buitenland. Vorig jaar haalde ze de halve finale van de internationale muziekwedstrijd van Montréal in Canada.
Hoe verloopt de wedstrijd?
- 63 violisten spelen de eerste ronde van 6 tot en met 11 mei in Flagey in Brussel, solo of met piano. De jury kiest daarna 24 muzikanten die doorstoten naar de halve finale.
- Op 13 mei begint de halve finale, eveneens in Flagey. De 12 kleppers die dit overleven, mogen naar de finale...
- ... maar moeten eerst een week in afzondering in de Muziekkapel Koningin Elisabeth in Waterloo, om een nieuw werk in te studeren, zonder contact met de buitenwereld.
- Van 27 mei tot en met 1 juni vindt dan de finale plaats in Bozar in Brussel.
Welke muziek krijgen we te horen?
Kort samengevat: virtuoze vioolmuziek van vroeger en nu. In de eerste ronde is dat werk van Bach, Mozart, Schubert, Beethoven, Paganini. Bij de verplichte stukken is er een sonate van de 'founding father' van de wedstrijd, Eugène Ysaÿe. In de halve finale kiezen de violisten een concerto van Mozart, dat ze samen met het Orchestre Royal de Wallonie spelen. Daarnaast moeten ze twéé programma’s met piano klaarstomen, waar de jury er last minute één uit kiest. Best spannend. En dan krijgen ze nog een nieuw hedendaags werk van Charlotte Bray voor de kiezen.
In de finale komen dan de grote vioolconcerti aan bod, denk aan Beethoven, Brahms, Tsjaikovski. En het nieuwe, verplichte werk van de Franse componist Thierry Escaich. De 12 finalisten spelen met het Belgian National Orchestra onder leiding van Anthony Hermus.
Wie zit in de jury?
Gilles Ledure, tevens directeur van Flagey, leidt de jury van internationaal gerenommeerde violisten, docenten en componisten, onder hen ook voormalige winnaars van de wedstrijd zoals Vadim Repin, Baiba Skride of Miriam Fried. Elk jurylid geeft apart punten, die daarna worden opgeteld. Er is geen overleg of deliberatie.
Hoe deden de Belgen het tot nu toe?
Toen er nog een wedstrijdcategorie voor componisten bestond, hebben enkele Belgen gewonnen. Maar voor piano, viool, cello of zang is dat nog nooit gebeurd. De concurrentie is dan ook groot en internationaal. De Belgische violisten Yossif Ivanov en Lorenzo Gatto werden wel heel mooi tweede laureaat, respectievelijk in 2005 en 2009. Gatto zetelt in deze editie trouwens in de jury.
Hoe kun je de Koningin Elisabethwedstrijd volgen?
- Live gaan kijken en luisteren in Flagey (eerste ronde en halve finale) en Bozar (finaleweek) is natuurlijk het fijnste. Maar je kan ook thuis volgen.
- De eerste ronde is te volgen via livestream op de website van de Koningin Elisabethwedstrijd. En daarna te herbekijken.
- De halve finale gaat rechtstreeks op Klara, VRT CANVAS en VRT MAX, met Katelijne Boon en Nicole Van Opstal en gasten.
- Ook voor de finaleweek zit je goed op Klara, VRT CANVAS en VRT MAX voor rechtstreekse uitzendingen, met commentaar van Katelijne Boon, reporter Clara De Decker en allerlei kenners en liefhebbers.
- Ook VRT NWS volgt de wedstrijd op de voet, met reportages over de intense voorbereiding van de kandidaten in hun thuisland, tot hun week in isolatie in de Muziekkapel Koningin Elisabeth. Over de wereldberoemde vioolvedetten die in de jury zetelen of over een 'viooldokter' die de hele wedstrijd stand-by is wanneer één van de dure, kwetsbare instrumenten plotse mankementen vertoont.
Kun je ook meestemmen?
Betoverd en in vervoering geraakt door een kandidaat? Voor het eerst kun je elke avond de violisten rangschikken. Op de laatste finale-avond komt er op die manier een publiekswinnaar uit de bus. De VRT CANVAS-Klaraprijs is 2.500 euro waard. Stemmen kan via VRT MAX.
Watch party met Klaasje van K3
En wat heeft Klaasje Meijer, vroeger lid van K3, met de Koningin Elisabethwedstrijd? Klaasje komt uit een klassiek nest, ze speelt dwarsfluit en nam tweemaal deel aan het Nederlandse Prinses Christinaconcours, dat ze nu ook zelf presenteert. In de finaleweek van de Koningin Elisabethwedstrijd organiseert ze een 'watch party'. Samen met een bekende 'leek' in de klassieke muziek kijkt ze elke avond naar de vioolfinalisten. Met als gasten onder meer Bert De Kock, Jacotte Brokken en Elisabeth Lucie Baeten. 'Classic Klaasje' is te zien op VRT MAX vanaf 28 mei.