BALOJI, ELVIS PEETERS, ROTOR EN AYA SABI: DIT ZIJN DE WINNAARS VAN DE ULTIMA-CULTUURPRIJZEN
Al sinds 2003 deelt de Vlaamse overheid elk jaar cultuurprijzen uit aan verdienstelijke mensen en organisaties. Het zijn professionele jury’s die de laureaten kiezen. De winnaars krijgen 10.000 euro en een award van beeldend kunstenaar Daan Gielis, die vorig jaar overleden is. De uitreiking vond dit keer plaats in de AED Studios in Lint. Net zoals de voorbije jaren presenteerden Sofie Lemaire en Thomas Vanderveken de show.
Algemene Culturele Verdienste: Bas Smets
De belangrijkste Ultima werd vorige week al bekendgemaakt. Landschapskunstenaar Bas Smets krijgt de Ultima voor Algemene Culturele Verdienste. Smets is bekend van zijn ontwerpen van herdenkingsplekken. Zijn bureau mag ook de buitenomgeving van de Notre-Dame in Parijs heraanleggen.
De 20.000 euro die aan de prijs verbonden is, wil Smets herinvesteren in een concreet project in Vlaanderen. "Ik wil bekijken hoe we een project kunnen opstarten rond meer bebossing of wateropvang", legde Smets uit in 'Nieuwe feiten' op Radio 1.
Publieksprijs: Die Verdammte Spielerei
Er zijn personen en organisaties die je niet makkelijk in een Ultimas-categorie kunt onderbrengen. Daarom werd de Publieksprijs in het leven geroepen. Iedereen kon zijn of haar favoriete culturele vereniging nomineren en een stem uitbrengen. Daarna volgde een tweede stemronde, met de beste 20 kandidaten.
De 3 finalisten waren Het Groot Circus van het Klein Verdriet, Opera Ballet Vlaanderen en Die Verdammte Spielerei. Uiteindelijk kreeg die laatste finalist de meeste stemmen.
Amateurkunsten: Het Scheldeoffensief
De Ultima voor Amateurkunsten is voor Het Scheldeoffensief dat in 2017 werd opgericht door acteur en artistiek leider Frank Dierens en An Van den Bergh, algemeen coördinator. De missie van het gezelschap is om bij te dragen aan een "meer inclusief kunstenveld", waar acteurs met een beperking een waardig deel van zijn.
Uit het juryverslag: "Ondanks zijn jeugdige bestaan heeft Het Scheldeoffensief al een indrukwekkende reputatie opgebouwd. Reacties op de voorstellingen en aanpak zijn unaniem lovend. De co-creatieve werkwijze en de sterke band tussen deelnemers, coaches en begeleiders worden alom geprezen."
Architectuur en Toegepaste Kunsten: Rotor vzw
De groep gepassioneerde architecten en onderzoekers van Rotor vzw startte in 2005 met het onderzoek naar recuperatie en herverkoop van bouwmaterialen en moderne afwerkingsmaterialen. Ze zijn intussen een begrip als het gaat over het hergebruik van grondstoffen, materialen en interieurelementen uit de bouw en industrie.
Ze ontwerpen ook zelf en organiseren tentoonstellingen. Daarnaast lanceerden ze in 2016 een verkoopplatform voor gerecupereerde bouwmaterialen en interieurelementen, die soms zelfs een cultureel-historische waarde hebben. Zo boden ze de mogelijkheid om een stuk marmer uit Brussel-Noord een nieuw leven te geven.
Uit het juryverslag: "Met haar circulaire aanpak inspireert Rotor architecten, ontwerpers én het grote publiek."
Beeldende Kunst: Marianne Berenhaut
Berenhaut werd tijdens WO II van haar familie gescheiden en werd samen met haar tweelingbroer opgevangen in een katholiek weeshuis. Haar oudere broer en haar ouders overleefden Auschwitz niet.
Net als veel andere vrouwelijke kunstenaars heeft Berenhaut lang moeten wachten op bredere erkenning. Zes decennia lang maakte ze kunst in de eerste plaats voor haar vrienden en voor zichzelf. Ze maakt nu nog volop nieuw werk.
Ze assembleert verschillende materialen en gevonden voorwerpen in haar werk dat thema’s als verlangen, trauma en afwezigheid behandelt. Berenhaut zelf noemt al haar kunst therapeutisch.
Uit het juryverslag: "Marianne Berenhaut laat zien dat kunst een eerste levensbehoefte is, een existentiële noodzaak. Het stelt ons in staat om onszelf en elkaar te begrijpen, om empathie te cultiveren en om herinneringen over te dragen."
Cultureel Ondernemerschap: Onkruid
Achter de vzw Onkruid zit een groep jonge ondernemende muziek- en kunstliefhebbers. Zij wilden een festival organiseren dat cutting edge elektronische muziek combineert met kunst en architectuur op een unieke plek. In 2014 vond de 1e editie van het multidisciplinaire Horst Arts and Music Festival plaats in het park van het kasteel van Horst in Holsbeek. De editie van dit jaar is voor het eerst vooraf al helemaal uitverkocht.
Na de gedwongen verhuizing in 2019 naar de vroegere militaire site Asiat in Vilvoorde groeide de vzw uit tot een beweging die zich inzet voor de ontwikkeling van talent, steden en ruimtes. In 2022 won het festival Horst trouwens al de Ultima voor Architectuur en toegepaste kunsten. Toen al werd het festival geroemd voor zijn multidisciplinaire aanpak, "waarin architectuur, maar ook design, stedenbouw en zelfs mode een belangrijke rol spelen".
Uit het juryverslag: "Ze bouwden hun Asiat-site uit tot een stedelijke hub die heel wat creatieve ondernemers huisvest en een publiek park waar elke bezoeker zich thuis kan voelen. Onkruid wordt gedragen door gepassioneerde culturele ondernemers die bewijzen dat je vanuit een gedeelde passie met eigen middelen mensen kunt verbinden rond cutting edge cultuur."
Film en Visuele Media: Baloji
Baloji is een veelzijdige artiest: hij is kunstenaar, muzikant, stijlicoon, acteur en filmmaker.
Met de film "Augure" (2023) maakte hij een indrukwekkend langspeelfilmdebuut. Op een subtiele, poëtische manier en met een magisch-realistische beeldtaal weeft hij een persoonlijk verhaal over identiteit, liefde en generationele trauma’s.
Uit het juryverslag: "Baloji zorgt voor cinema die je recht in het hart raakt. Met de film 'Augure' maakte hij een belangrijk en indrukwekkend langspeelfilmdebuut en bewijst hij nogmaals de indrukwekkende reikwijdte van zijn talent."
Letteren: Elvis Peeters
Elvis Peeters is het pseudoniem van schrijversduo Nicole Van Bael en Jos Verlooy. Het koppel schrijft al bijna 25 jaar samen.
Hun werk daagt uit om na te denken over actuele en belangrijke thema’s. Zo gaat 'Wij' over jongeren, 'De ontelbaren' over vluchtelingen en 'Dinsdag' over de koloniale onderdrukking van Congo. In 2023 verscheen 'De tijden', een roman die de tijd bestrijkt van na de Tweede Wereldoorlog tot nu. Ze maakten ook de kinderboekenreeks 'Meneer papier', waarop de gelijknamige animatiereeks (Ketnet) gebaseerd is.
Uit het juryverslag: "De jury looft ook hoe Elvis Peeters te werk gaat: altijd bescheiden en met een constante, hoge kwaliteit. De Ultima Letteren mag gelden als de bekroning van een prachtig en rijk oeuvre."
Muziek: Bryggen
Als opvolger van het voormalige Kamerorkest van Brugge heeft Bryggen, het strijkorkest onder leiding van Jolente De Maeyer, het traditionele gegeven van het strijkorkest opnieuw ingevuld.
Bryggen wijst op de symbolische connectie van het historische Brugge met de oude Hanzesteden in het Noorden van Europa. Met multidisciplinaire producties en familievoorstellingen bereiken ze een nieuw publiek voor zowel klassieke muziek als hedendaagse muziek.
Uit het juryverslag: "De bijzondere kwaliteit van Bryggen schuilt in de doordachte wijze waarop het orkest vernieuwing koppelt aan de grote traditie van de klassieke muziek. Bryggen is een voorbeeld van een ensemble dat grenzen verlegt en de maatschappelijke inhoud van een kunstvorm verruimt."
Opkomend talent: Aya Sabi
Aya Sabi is columniste bij Mo* sinds 2017 en De Morgen sinds 2020. Ze debuteerde als schrijfster bij Uitgeverij Atlas Contact met de verhalenbundel 'Verkruimeld land'. Doorbreken deed ze met haar debuutroman 'Half leven' (uitgeverij Das Mag). Het boek is een familiekroniek van 3 generaties van vrouwen in hun zoektocht naar vrouw zijn als moeder, dochter, grootmoeder, echtgenote, weduwe en geliefde. Het is een boek over hoe pijn generaties openbreekt en verbindt.
Uit het juryverslag: "Aya Sabi doorbreekt klassieke denkkaders en is een echte bruggenbouwer. Ze werpt zich op als een voorbeeld voor de sector, niet alleen door de kwaliteit van het literaire werk dat ze aflevert, maar ook door het voortdurende, niet te temperen maatschappelijke engagement dat ze opneemt. In alles wat ze maakt en schrijft, schuilt een open hand, een uitnodiging tot verbinding."
Podiumkunsten: Alexander Vantournhout
Tien jaar geleden introduceerde choreograaf en lichaamskunstenaar Alexander Vantournhout in zijn solo 'Caprices' een niet eerder geziene bewegingstaal, flirtend met de grens tussen acrobatie en dans.
Uit het juryverslag: "Het werk van Alexander Vantournhout en zijn gezelschap not standing overschrijdt de grenzen van disciplines en creëert een unieke en hybride bewegingstaal. Het is een ode aan de fysieke intelligentie en de consequente inzet die het vereist. Het is meesterlijke balanskunst die al je zintuigen op scherp zet."
Roerend en immaterieel erfgoed: GUM & Plantentuin
Het Gents Universiteitsmuseum (GUM), dat in volle coronacrisis openging, wil een museum zijn waar de bezoeker kan ontdekken dat wetenschap het resultaat is van vallen en opstaan, twijfel en verbeelding.
Uit het juryverslag: "GUM & Plantentuin inspireert en blinkt uit als nieuwe speler in het museale landschap. Het museum weeft ‘twijfel’ als een sterk element doorheen de hele werking en creëert een museum als een waardevolle plek voor maatschappelijk debat. Ook realiseert het vanuit een doordrongen visie een doorgedreven participatieve werking, en doorbreekt zo het klassiekere museummodel."
Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk: Liga voor Mensenrechten
De Liga voor Mensenrechten zet zich in voor de bescherming en bevordering van fundamentele mensenrechten in België. In tijden van klimaatcrisis, toenemende ongelijkheid, groeiend extremisme, oorlogen, conflicten, desinformatie en polarisatie komen mensenrechten steeds meer onder druk te staan.
Uit het juryverslag: "De jury is ervan overtuigd dat de Liga voor Mensenrechten een cruciale rol speelt in de meest actuele maatschappelijke debatten. Het uitgangspunt van de Liga is steeds het beschermen en bevorderen van de mensenrechten. Door te denken en te handelen vanuit het mensenrechtenkader helpt de Liga om maatschappelijke vraagstukken op te lossen."
2024-04-30T18:39:59Z dg43tfdfdgfd