HELFT WERELDBEVOLKING ZAL TEGEN 2050 BRIL MOETEN DRAGEN: ZO KAN JE HET BIJ KINDEREN VOORKOMEN OF VERTRAGEN

Myopie, in de volksmond beter bekend als bijziendheid, is een oogafwijking waarbij mensen objecten in de verte wazig zien, terwijl ze die dichtbij wel nog scherp kunnen stellen. "Mensen met myopie hebben bijvoorbeeld moeite om verkeersborden of een bord op afstand te lezen, maar berichtjes op hun telefoon kunnen ze wel nog vlot zien", illustreert Leroy.

De veelvoorkomende oogaandoening ontstaat doordat het oog te lang is in verhouding tot de breking van het licht. Waarom dat juist zo is, heeft verschillende oorzaken. "Als de ouders bijziend zijn, is de kans groter dat hun kinderen dat ook zullen zijn", aldus de oogheelkundige. "Al is er geen specifiek gen bekend dat myopie veroorzaakt."

'Dichtbijwerk' kan schadelijk zijn

Oogexperts vermoeden dan ook dat omgevingsfactoren de grootste rol spelen in het ontstaan van myopie, en dan specifiek 'dichtbijwerk'. Denk maar aan veel naar een computerscherm kijken en veelvuldig naar je gsm- of tabletscherm staren doorheen de dag.

"Maar ook een papieren boek en tekenblok horen in dit rijtje thuis", voegt de professor toe. "In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is het licht dat al die schermen reflecteren niet schadelijk voor je ogen. Het is de inspanning die je ogen moeten leveren bij het inzoomen op minder dan een armlengte afstand die zo nefast is."

Hoe dat komt, heeft alles te maken met de ingenieuze bouw van het menselijke oog. "In elk van onze ogen bevindt zich naast het hoornvlies ook een lens, die door een systeem van draadjes of ‘zonulae’ op hun plaats wordt gehouden." Die draadjes zitten rond beide lenzen en het straallichaam, dat onze voornaamste oogspier bevat.

Te veel inspanning maakt de ogen lui

Bij regelmatige inspanning door veel dichtbijwerk hebben onze ogen de neiging om langer te worden. "Zo slagen ze erin om dichtbij gelegen objecten ook met minder inspanning op ons netvlies te krijgen", aldus Leroy. Een efficiënte strategie, maar niet onschuldig.

"Op termijn zal de ooglens door die verlenging niet meer kunnen scherpstellen op verre objecten, zelfs niet in ontspannen toestand. Dit moet je dan compenseren door een holle lens in de vorm van een bril of contactlens voor je netvlies te plaatsen."

Verandering in leefgewoontes, met steeds meer werk en spel op korte afstand, verklaart ook de razendsnelle groei van bijziendheid overal ter wereld. "Een doorgewinterde boekenworm zal in de jaren 60 en 70 ook meer kans hebben gehad op myopie, maar over het algemeen brachten mensen toen toch veel meer tijd buiten door."

Zeker kinderen zitten nu veel meer over een schermpje gebogen dan dat ze buiten spelen. "De sterkste stijging in de laatste 50 jaar zien we niet voor niets in Noord-Oost-Azië, een regio waar mensen door de snelle industriële ontwikkeling dicht op elkaar zijn gaan leven en vaak urenlang zitten studeren binnenshuis.”

Ook in ons land merken artsen de laatste jaren een toename van patiënten met myopie op, al zijn er geen specifieke cijfers voorhanden. Toch vermoedt de professor dat het aantal mensen met bijziendheid anno 2024 tussen de 15 procent en 30 procent van de bevolking ligt. 

De ‘20-20-2-regel’

Minder dichtbijwerk en meer tijd buitenshuis in natuurlijk licht doorbrengen is dan ook de meest effectieve manier om bijziendheid te voorkomen of te vertragen.

“Daarom raden we mensen de ‘20-20-2-regel’ aan”, vertelt de Gentse specialist. “Twintig minuten naar een object op korte afstand kijken, betekent 20 seconden pauzeren door minstens 6 meter weg te kijken. Zo breng je je oog in rustpositie. Daarnaast zou je ook 2 uur per dag buiten in het daglicht moeten spenderen.”

Al is er een grote ‘maar’. “Ergens tussen de 21 en 25 jaar stagneert dit proces en wijzigt je oogaslengte niet meer”, waarschuwt de professor. Maar ook al is de formule voor veel mensen vijgen na Pasen, ouders kunnen de regel wel aan hun kinderen aanleren. “De jaren voor de tiende verjaardag zijn het belangrijkste, want dan zit het oog nog volop in de groeifase.”

Bij een kind dat toch in de gevarenzone is beland, kunnen oogartsen een therapie met atropine-oogdruppels opstarten. “Atropine is een stof die de pupillen verwijdt en de werking van de oogspieren tijdelijk vermindert. Hierdoor vertraagt de groei van het oog en neemt de oogbol minder snel in lengte toe.”

Die behandeling kan een sterkte toename van de brilsterkte voorkomen, al gaan er ook wel tijdelijke neveneffecten zoals overgevoeligheid voor licht mee gepaard. “Maar zolang de jonge patiënt in volle zon een goede zonnebril draagt, is dit geen probleem.”

Bijziendheid verhoogt het risico op netvliesloslating

Ben je als volwassene bijziend, dan kan je dit proces niet meer omkeren. Gelukkig kan myopie vandaag wel voldoende worden gecorrigeerd met brillen en contactlenzen. Toch blijft het uitkijken geblazen, zeker voor mensen met een sterke afwijking. “Vergevorderde myopie verhoogt onder meer je kans op cataract, glaucoom, netvliesscheuren en netvliesloslating. En een bril, lenzen of een laseringreep veranderen helaas niets aan dat risico.”

Als je plotse lichtflitsen ziet of de zijkanten van je gezichtsveld ineens lijken weg te vallen, rep je je maar beter naar de spoed. “Zulke ‘bliksemschichten’ of ‘zwarte gordijnen’ voor de ogen wijzen op een netvlies dat langzaam aan het loskomen is binnenin het oog.”

Bij een scheur kunnen artsen het netvlies rondom de scheur operatief vastbranden met een laser, zodat er geen vocht onder de plek belandt. Want dit kan op zijn beurt een netvliesloslating veroorzaken.

Is het netvlies al gedeeltelijk losgekomen, dan kan een snelle operatie nog soelaas bieden. “Maar als het centraal zichtpunt al getroffen is, zal het gunstige effect van een ingreep een pak minder groot zijn.” Zo zal je je gezichtsveld dan wel weer terugwinnen, maar ben je je oogscherpte vaak kwijt. “En dat kan de beste en scherpste bril ter wereld niet meer oplossen.”

2024-05-02T05:30:45Z dg43tfdfdgfd